Thí điểm Fintech: Đòn bẩy cho tài chính số Việt Nam

Việt Nam chính thức thí điểm ba lĩnh vực công nghệ tài chính, mở đường cho đổi mới sáng tạo trong lĩnh vực tài chính ngân hàng, hướng tới hệ sinh thái số an toàn, hiện đại.

Fintech đang thay đổi ngành tài chính ngân hàng. Để thúc đẩy đổi mới có kiểm soát, Chính phủ đã ban hành Nghị định 94/2025/NĐ-CP. Nghị định này cho phép thí điểm ba lĩnh vực Fintech trọng điểm. Đây là bước đi chiến lược, xây dựng hành lang pháp lý vững chắc cho hệ sinh thái tài chính số tại Việt Nam.

Hiểu rõ Nghị định 94/2025/NĐ-CP, cơ chế "sandbox" cho Fintech Việt Nam

Nghị định 94/2025/NĐ-CP là một văn bản pháp lý quan trọng, tạo khung khổ cho việc thí điểm các mô hình công nghệ tài chính (Fintech) tại Việt Nam. Để hiểu rõ hơn về tầm quan trọng của nó, chúng ta cần xem xét bối cảnh ra đời, mục tiêu, phạm vi áp dụng và cơ chế giám sát.

Bối cảnh ban hành

Trong vài năm gần đây, Fintech tại Việt Nam bùng nổ mạnh mẽ, đặc biệt trong các lĩnh vực như thanh toán điện tử, cho vay trực tuyến, định danh số, và quản lý tài sản tự động. Sự phát triển này mang lại nhiều tiện ích nhưng cũng tiềm ẩn rủi ro do thiếu một khung pháp lý cụ thể.

Thực tế, nhiều mô hình Fintech tự phát đã gây ra tranh chấp, gian lận, làm giảm niềm tin thị trường. Do đó, việc xây dựng một hành lang pháp lý thử nghiệm có kiểm soát trở nên cấp thiết. Điều này nhằm vừa khuyến khích đổi mới sáng tạo, vừa đảm bảo an toàn tài chính và quyền lợi người tiêu dùng.

>>> Bạn cần vay tiền gấp? Đăng ký vay ngay tại đây: 

Mục tiêu của Nghị định

Nghị định 94/2025/NĐ-CP ra đời với mục tiêu chính là thiết lập một "sandbox" (cơ chế thử nghiệm có kiểm soát) cho các mô hình Fintech mới. Các mục tiêu cụ thể bao gồm:

• Tạo môi trường thử nghiệm an toàn: Giúp các mô hình Fintech được kiểm soát rủi ro, tránh tác động tiêu cực đến hệ thống tài chính - ngân hàng.
• Giảm thiểu rủi ro hệ thống: Đặc biệt là các rủi ro về công nghệ, gian lận, và bảo mật dữ liệu người dùng.
• Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng: Đảm bảo an toàn cho người dùng khi sử dụng các sản phẩm Fintech mới.
• Thu thập dữ liệu thực tiễn: Làm cơ sở để hoàn thiện khung pháp lý chính thức cho công nghệ tài chính trong tương lai.

Phạm vi áp dụng

Nghị định quy định rõ đối tượng và thời gian thử nghiệm

Đối tượng áp dụng

• Các tổ chức tín dụng (ngân hàng, công ty tài chính, v.v.).
• Các doanh nghiệp Fintech hoạt động trong lĩnh vực tài chính - ngân hàng.
• Các tổ chức trung gian thanh toán, công ty cung cấp nền tảng tài chính số.
• Các đơn vị liên kết với ngân hàng để triển khai sản phẩm công nghệ tài chính.

Thời gian thử nghiệm:

• Mỗi kế hoạch thử nghiệm có thời hạn tối đa 02 năm.
• Thời gian có thể thay đổi (kết thúc sớm, kéo dài hoặc chấm dứt) tùy theo kết quả đánh giá thực tế.

Cơ quan quản lý và giám sát

Để đảm bảo hoạt động thử nghiệm diễn ra chặt chẽ và hiệu quả, Nghị định 94/2025/NĐ-CP phân công trách nhiệm rõ ràng cho các cơ quan nhà nước:

• Ngân hàng Nhà nước Việt Nam: Là cơ quan chủ trì, chịu trách nhiệm toàn bộ quy trình thử nghiệm, từ tiếp nhận hồ sơ, đánh giá rủi ro đến giám sát triển khai.
• Các cơ quan phối hợp: Gồm Bộ Tài chính, Bộ Công an, Bộ Thông tin và Truyền thông. Các bộ này có trách nhiệm kiểm soát về an toàn dữ liệu, an ninh mạng, xử lý gian lận, và minh bạch thông tin.

Việc phân công rõ ràng này giúp quá trình thử nghiệm diễn ra minh bạch, đồng bộ, và đảm bảo an toàn cho toàn bộ hệ thống.

Bạn đang tò mò về xu hướng vay tài chính ở Việt Nam? Tham khảo:

Xu hướng phát triển của vay tiền online tại Việt Nam

Ba Lĩnh vực Fintech được thí điểm​

Nghị định đánh dấu bước tiến quan trọng trong việc quản lý và phát triển công nghệ tài chính (Fintech) tại Việt Nam. Chính phủ đã lựa chọn ba lĩnh vực trọng tâm để đưa vào khuôn khổ thử nghiệm có kiểm soát. Những lĩnh vực này không chỉ có tiềm năng lớn mang lại giá trị thực tiễn cho người dùng và nền kinh tế, mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro cần được quản lý chặt chẽ. Việc lựa chọn có trọng tâm đảm bảo quá trình thử nghiệm hiệu quả, an toàn và đúng định hướng.

Thanh toán (Payment Services)

Thanh toán số là lĩnh vực Fintech phát triển mạnh mẽ và phổ biến nhất tại Việt Nam. Thí điểm các mô hình thanh toán mới không chỉ nâng cao hiệu quả giao dịch mà còn góp phần xây dựng hạ tầng tài chính số toàn diện.

Các mô hình áp dụng thí điểm

Trong lĩnh vực thanh toán, các mô hình công nghệ được phép thí điểm bao gồm:

• Ví điện tử nâng cao với tính năng mở rộng.
• Thanh toán xuyên biên giới qua hệ thống số.
• Công nghệ giao tiếp tầm ngắn (NFC).
• Hệ thống mã QR thế hệ mới tích hợp đa dịch vụ.

Những mô hình này hứa hẹn cải tiến mạnh mẽ hạ tầng thanh toán, mang lại trải nghiệm nhanh, tiện lợi và tiết kiệm chi phí cho người dùng.

Lợi ích của thí điểm thanh toán số

Thử nghiệm các mô hình thanh toán mới sẽ góp phần:

• Tăng khả năng tiếp cận tài chính cho người dân, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa.
• Rút ngắn thời gian xử lý giao dịch, thúc đẩy tiêu dùng và sản xuất.
• Cải thiện hiệu quả vận hành của hệ thống ngân hàng, giảm sự phụ thuộc vào tiền mặt.

Nguy cơ và rủi ro

Tuy nhiên, lĩnh vực thanh toán cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro, bao gồm:

• Lộ thông tin cá nhân, dữ liệu giao dịch do thiếu bảo mật.
• Gian lận thanh toán, giả mạo giao dịch hoặc đánh cắp tài khoản.
• Khó kiểm soát dòng tiền nếu không có cơ chế giám sát phù hợp.

Cơ chế quản lý thử nghiệm

Để giảm thiểu rủi ro, các mô hình thanh toán khi thử nghiệm sẽ được:

• Kiểm soát hạn mức giao dịch, đặc biệt với giao dịch xuyên biên giới hoặc tài khoản mới.
• Yêu cầu báo cáo định kỳ về lưu lượng, lỗi hệ thống, phản ánh của khách hàng.
• Áp dụng tiêu chuẩn bảo mật nghiêm ngặt, có kiểm toán công nghệ trước và sau thử nghiệm.

Cho vay ngang hàng (P2P Lending)

Cho vay ngang hàng (P2P Lending) là mô hình Fintech kết nối trực tiếp người vay và người cho vay qua một nền tảng số. Quy trình từ phê duyệt đến chuyển tiền được tự động hóa, giúp giao dịch nhanh chóng và tiện lợi hơn.

Mục tiêu thí điểm P2P Lending

Việc thí điểm P2P Lending nhằm:

• Kiểm soát dòng tiền và sự kết nối giữa người vay và người cho vay.
• Giảm thiểu rủi ro tín dụng xấu và rủi ro hệ thống.
• Chuẩn bị khung pháp lý cho các hình thức cho vay phi truyền thống.

Biện pháp kiểm soát

Để quản lý rủi ro, các mô hình P2P Lending khi thí điểm sẽ được kiểm soát bằng các biện pháp:

• Phân loại rủi ro khách hàng rõ ràng.
• Giới hạn hạn mức về số tiền và số lượt vay/cho vay.
• Minh bạch lãi suất và các điều kiện vay.
• Kiểm toán an toàn dữ liệu và bảo mật định kỳ.

Chấm điểm tín dụng thay thế (Alternative Credit Scoring)

Chấm điểm tín dụng thay thế là giải pháp mới, sử dụng dữ liệu phi truyền thống để đánh giá khả năng trả nợ của cá nhân và doanh nghiệp. Thay vì chỉ dựa vào lịch sử tín dụng ngân hàng, giải pháp này phân tích:

• Hành vi di động.
• Dữ liệu mua sắm trực tuyến.
• Thông tin GPS.
• Các tương tác số khác.
• Phân tích hành vi kỹ thuật số và mạng xã hội.

Tiềm năng ứng dụng

Giải pháp này mở ra nhiều cơ hội:

• Mở rộng khả năng tiếp cận tín dụng cho các "khách hàng mỏng lịch sử" (thin-file customers) – những người không có lịch sử tín dụng truyền thống.
• Hỗ trợ tài chính cho các ngành nghề tự do như lao động tự do, nông dân, tiểu thương.
• Tối ưu hóa đánh giá rủi ro cho các tổ chức cho vay.

Yêu cầu khi thí điểm

Để đảm bảo công bằng và an toàn, quá trình thí điểm chấm điểm tín dụng thay thế đòi hỏi:

• Bảo mật dữ liệu nghiêm ngặt: mã hóa và phân quyền truy cập.
• Minh bạch thuật toán: công khai các tiêu chí và logic chấm điểm.
• Cơ chế khiếu nại rõ ràng: cho phép điều chỉnh điểm nếu có sai sót.

Việc thí điểm ba lĩnh vực Fintech này thể hiện sự chủ động của Việt Nam trong việc nắm bắt và quản lý xu hướng tài chính số toàn cầu

Quy trình đăng ký tham gia "sandbox" Fintech

Để đảm bảo minh bạch, an toàn và kiểm soát tốt, Nghị định 94/2025/NĐ-CP quy định rõ quy trình đăng ký tham gia sandbox công nghệ tài chính. Các tổ chức muốn tham gia cần đáp ứng đủ điều kiện, chuẩn bị hồ sơ và trải qua đánh giá từ cơ quan có thẩm quyền.

Điều kiện đăng ký tham gia

Không phải ai cũng có thể tham gia thử nghiệm. Nghị định nêu rõ các điều kiện cần thiết:

• Là pháp nhân hợp pháp tại Việt Nam: Bao gồm tổ chức tín dụng, công ty công nghệ tài chính, tổ chức trung gian thanh toán hoặc đơn vị liên kết với ngân hàng.
• Có hồ sơ pháp lý đầy đủ: Được cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp hoặc giấy phép hoạt động hợp pháp. Không vi phạm pháp luật hoặc đang bị xử lý kỷ luật, hình sự.
• Đảm bảo năng lực công nghệ và kiểm soát rủi ro: Mô hình thử nghiệm phải ổn định kỹ thuật, có khả năng xử lý tình huống, đảm bảo an toàn dữ liệu và có phương án ứng phó sự cố.

Những điều kiện này nhằm sàng lọc các đơn vị đủ năng lực, tránh trường hợp lợi dụng sandbox để hoạt động thiếu minh bạch hoặc gây rủi ro thị trường.

Hồ sơ và thủ tục

Các đơn vị đủ điều kiện phải chuẩn bị và nộp đầy đủ hồ sơ, bao gồm:

• Đơn đăng ký tham gia thử nghiệm: Theo mẫu của Ngân hàng Nhà nước.

• Báo cáo mô tả chi tiết: Về mô hình hoạt động, công nghệ, phạm vi thử nghiệm, tiềm năng, rủi ro và giải pháp xử lý.

• Cam kết trách nhiệm: Đơn vị đăng ký phải cam kết chịu trách nhiệm với toàn bộ hoạt động thử nghiệm, bao gồm bảo vệ quyền lợi người dùng, bảo mật thông tin và tuân thủ pháp luật.

Việc nộp hồ sơ được thực hiện trực tiếp hoặc qua cổng thông tin điện tử của Ngân hàng Nhà nước trong thời gian quy định hàng năm.

Cơ chế phê duyệt và giám sát​

Sau khi tiếp nhận hồ sơ, Ngân hàng Nhà nước sẽ:

• Thành lập Hội đồng đánh giá: Gồm các chuyên gia công nghệ, tài chính - ngân hàng, pháp luật và an toàn thông tin để xem xét từng đề xuất.
• Quy trình đánh giá: Diễn ra qua 3 bước:

1. Đánh giá sơ bộ: Về tính pháp lý và khả thi của mô hình.
2. Thử nghiệm giới hạn: Trong phạm vi nhỏ, thời gian ngắn để kiểm chứng hiệu quả và độ an toàn.
3. Đánh giá mở rộng: Nếu mô hình đạt yêu cầu, cho phép triển khai với quy mô lớn hơn.

• Hệ thống giám sát chặt chẽ: Được thiết lập xuyên suốt quá trình thử nghiệm, bao gồm cập nhật báo cáo định kỳ, giám sát dữ liệu thời gian thực và xử lý sự cố.

Quy trình này giúp cơ quan quản lý kịp thời đánh giá hiệu quả mô hình, ngăn ngừa rủi ro và tạo tiền đề xây dựng khung pháp lý chính thức sau khi thử nghiệm kết thúc.

Xem thêm: RA MẮT TIMA ONE - VAY ONLINE 100% CHỈ VỚI 1 CHẠM

Ý nghĩa và tác động của nghị định 94/2025/NĐ-CP

Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) trong lĩnh vực công nghệ tài chính (Fintech) là một bước tiến quan trọng. Nó mang lại nhiều tác động tích cực cho các bên liên quan: cơ quan quản lý, doanh nghiệp Fintech, người tiêu dùng và toàn bộ hệ sinh thái tài chính - ngân hàng.

Đối với cơ quan quản lý

Cơ chế sandbox giúp cơ quan nhà nước có cơ sở thực tiễn để ban hành chính sách phù hợp. Thay vì áp dụng ngay quy định cứng nhắc, họ có thể quan sát mô hình hoạt động trong môi trường giới hạn. Điều này giúp đánh giá rủi ro, hiệu quả và khả năng nhân rộng, từ đó đưa ra những điều chỉnh cần thiết.

Thử nghiệm cũng giảm đáng kể rủi ro hệ thống từ các mô hình Fintech tự phát. Trước đây, nhiều mô hình mới dễ bị lợi dụng để lách luật, huy động vốn trái phép, hoặc xâm phạm dữ liệu người dùng. Thử nghiệm trong môi trường có giám sát sẽ hạn chế tối đa những hậu quả tiêu cực này.

Đối với doanh nghiệp Fintech

Nghị định mở ra cơ hội hợp pháp hóa các mô hình sáng tạo của các công ty công nghệ tài chính vốn chưa được luật pháp thừa nhận. Tham gia sandbox không chỉ giúp doanh nghiệp thí điểm minh bạch mà còn tạo tiền đề phát triển lâu dài nếu kết quả tốt.

Sự tham gia chính thức vào chương trình thử nghiệm cũng tăng cường niềm tin từ nhà đầu tư và người dùng. Khi mô hình được cơ quan nhà nước giám sát và chấp thuận, việc gọi vốn, mở rộng quy mô hay hợp tác với ngân hàng sẽ dễ dàng hơn nhiều.

Nếu vượt qua thử nghiệm, doanh nghiệp Fintech có thể mở rộng thị trường nhanh chóng, khẳng định vị thế tiên phong trong việc đáp ứng các chuẩn mực quản lý tương lai.

Đối với người tiêu dùng

Người tiêu dùng là đối tượng hưởng lợi trực tiếp từ sự phát triển lành mạnh của các mô hình Fintech. Khi được thử nghiệm trong môi trường kiểm soát, họ sẽ tiếp cận sớm các sản phẩm tài chính hiện đại, tiện lợi và chi phí thấp, từ thanh toán, vay vốn đến quản lý tài chính cá nhân.

Đặc biệt, nghị định yêu cầu các đơn vị tham gia sandbox phải đảm bảo quyền lợi và bảo vệ dữ liệu cá nhân. Điều này giúp người tiêu dùng yên tâm hơn khi sử dụng dịch vụ, tránh tình trạng bị lợi dụng thông tin như từng xảy ra trước đây.

Đối với ngành tài chính - ngân hàng

Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát được kỳ vọng tạo ra môi trường cạnh tranh lành mạnh giữa các đơn vị truyền thống và doanh nghiệp công nghệ. Fintech không chỉ là đối thủ mà còn là đối tác quan trọng, thúc đẩy ngân hàng đổi mới qua hợp tác tích hợp dịch vụ, chia sẻ nền tảng công nghệ và dữ liệu.

Sự xuất hiện của sandbox cũng là động lực để toàn ngành gia tăng sáng tạo và đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số. Điều này góp phần xây dựng hệ sinh thái tài chính số minh bạch, hiệu quả và toàn diện hơn trong tương lai.

Kết luận

Nghị định 94/2025/NĐ-CP là bước tiến quan trọng, tạo ra môi trường pháp lý linh hoạt cho Fintech tại Việt Nam. Cơ chế thử nghiệm có kiểm soát không chỉ bảo vệ người tiêu dùng và thúc đẩy đổi mới sáng tạo, mà còn tạo nền tảng vững chắc cho quá trình chuyển đổi số trong lĩnh vực tài chính ngân hàng. Mục tiêu cuối cùng là phát triển một hệ sinh thái tài chính toàn diện và bền vững.