GDP là gì? Cách tính và vai trò của GDP

GDP là gì? Cách tính chỉ số GDP như thế nào? Vai trò của GDP với kinh tế ra sao? Cùng chuyên gia tài chính của Tima tìm hiểu trong bài viết dưới đây.

1. GDP là gì? Tổng quan về GDP

1.1 GDP là gì?

• GDP là viết tắt của Gross Domestic Product, được tính bằng giá thị trường của tất cả hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất ra trong phạm vi một lãnh thổ nhất định ở một thời điểm nhất định (thường là một quốc gia và tính hàng năm).

•  hiểu rõ hơn là tổng sản phẩm nội địa hay tổng sản phẩm quốc nội (cách gọi trong kinh tế học). 

• được đo lường bằng cách sử dụng giá thị trường cộng tất cả các sản phẩm thành chỉ tiêu duy nhất về giá trị của hoạt động kinh tế. Bởi giá thị trường biểu thị số tiền mà người tiêu dùng sẵn sàng chi trả cho các hàng hóa khác nhau nên nó phản ánh được chính xác giá trị của những hàng hóa này.

>>> Đăng ký vay tiền nhanh tại đây:

1.2 Bản chất  của GDP

• Chỉ biểu thị một cách đầy đủ tất cả các hàng hóa được sản xuất ra trong nền kinh tế và được bán hợp pháp trên các thị trường. GDP không tính những phẩm sản xuất  bất hợp pháp. Những loại rau củ quả trong vườn nhà không trao đổi buôn bán thì không nằm trong GDP.

• Bao gồm những hàng hoá hữu hình (đồ ăn, quần áo, xe cộ...) và những dịch vụ vô hình (du lịch, khám bệnh, dọn dẹp...).

• Chỉ bao gồm giá trị của những hàng hoá và dịch vụ cuối cùng, không tính giá trị của những hàng hóa trung gian. VD: Trang trại trồng ngô để sử dụng làm thức ăn chăn nuôi lợn và cá thì số tiền bán cá và lợn sẽ được tính vào GDP còn ngô được coi là hàng hóa trung gian không được tính vào.

• Bao gồm mọi hàng hóa và dịch vụ được sản xuất ra trong thời kỳ hiện tại, không bao gồm những hàng hóa được sản xuất ra trong quá khứ.

• Nếu GNP là tổng sản phẩm quốc gia tính theo số tiền mà công dân của quốc gia đó ở khắp thế giới tạo ra thì GDP tính theo phạm vi lãnh thổ kinh tế. Lãnh thổ kinh tế của một quốc gia được quan niệm bao gồm các đơn vị hoạt động sản xuất - kinh doanh dưới hình thức một tổ chức, cá nhân, hộ gia đình thường trú. Giá trị này cũng có thể được tạo ra bởi các công ty nước ngoài hay trong nước, miễn là thuộc lãnh thổ của quốc gia đó.

• GDP phản ánh giá trị sản xuất thực hiện trong một khoảng thời gian cụ thể, thường là một năm hoặc một quý.

1.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến GDP

Có rất nhiều yếu tố ảnh hưởng đến GDP, dưới đây là những yếu tố chính và quan trọng:

Các yếu tố ảnh hưởng đến Gross Domestic Product

• Quan trọng nhất là yếu tố con người: Con người là nguồn lực lao động tạo ra của cải vật chất, sản xuất hàng hóa cung ứng dịch vụ cho nền kinh tế. Ngoài ra con người cũng là đối tượng tiêu thụ hàng hóa dịch vụ bởi vậy yếu tố này cùng GDP có quan hệ mật thiết.

• Vốn FDI (tiếng Anh là Foreign Direct Investment): đây là chỉ số đầu tư trực tiếp từ nước ngoài. Đây là hình thức đầu tư mà cá nhân hoặc tổ chức ở nước ngoài đầu tư vốn để xây dựng nhà xưởng mang đến cơ sở vật chất sử dụng nhân công địa phương. Bởi vậy, FDI cũng tác động không nhỏ đến GDP của nước sở tại.

• Tài nguyên: Một quốc gia có phạm vi lãnh thổ rộng lớn, vị trí địa lý thuận lợi và nguồn lực về tài nguyên phong phú thì quốc gia đó có thể tận dụng ngày chính nguồn tài nguyên này phục vụ cho dây chuyền sản xuất, không phải nhập khẩu từ các quốc gia khác qua đó tiết kiệm chi phí mua nguyên vật liệu cho hoạt động sản xuất từ giúp gia tăng doanh thu cho doanh nghiệp.

• Công nghệ kỹ thuật: Công nghệ là một phần không thể thiếu nếu nền kinh tế muốn có những bước tiến vượt bậc. Công nghệ là một nhân tố góp phần không nhỏ giúp tối ưu chi phí nâng cao lợi thế cạnh tranh. Ở nước ta công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới…có những bước tiến như vũ bão góp phần gia tăng hiệu quả của sản xuất.

• Lạm phát: đây chính là hiện tượng mức giá chung của hàng hóa – dịch vụ tăng liên tục theo thời gian và sự mất giá của tiền tệ. Mỗi quốc gia muốn tăng trưởng kinh tế đều phải đưa ra một mức lạm phát cố định và duy trì trong mức quy định đó. Nếu như lạm phát tăng quá mức cho phép sẽ tạo khủng hoảng kinh tế nghiêm trọng.

• Chính sách quản lý của nhà nước: Đầu tư công, nhất là những dự án, công trình trọng điểm hiện là động lực chính của tăng trưởng kinh tế, đẩy mạnh đầu tư công sẽ thúc đẩy, tạo hiệu ứng tăng trưởng trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực.

1.4 Ý nghĩa của chỉ số GDP

Với bất kỳ quốc gia nào GDP đều mang một ý nghĩa quan trọng: 

• Là thước đo để đánh giá tốc độ tăng trưởng kinh tế của một quốc gia và thể hiện sự biến động của sản phẩm/dịch vụ theo thời gian.

• Sự suy giảm chỉ số GDP sẽ có tác động xấu đến nền kinh tế và có thể dẫn đến các tình trạng kinh tế suy thoái, lạm phát, thất nghiệp, tiền mất giá… Ngoài ra nó cũng ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình sản xuất kinh doanh của các doanh nghiệp cũng như đời sống của người dân.

• Chỉ số GDP bình quân đầu người sẽ cho bạn biết mức thu nhập tương đối cũng như chất lượng sống của người dân ở mỗi quốc gia.

Mỗi chỉ số kinh tế đều có ý nghĩa, biểu thị những chức năng riêng bởi thế nó không thể hiện và bao quát được toàn bộ nền kinh tế.

2. Cách tính chỉ số GDP

Cách tính chỉ số Gross Domestic Product

2.1 Tính GDP theo phương pháp chi tiêu (tính tổng chi tiêu)

Đây được xem là một trong những phương pháp tính chính xác nhất. Theo đó, GDP của một quốc gia sẽ được tính bằng cách lấy tổng tất cả số tiền mà các hộ gia đình trong quốc gia đó dùng để mua sắm và sử dụng dịch vụ. Công thức tính như sau: Trong đó:

GDP = C + G + I + NX

C (Chi tiêu của hộ gia đình): Bao gồm tất cả các chi tiêu cho sản phẩm và dịch vụ của hộ gia đình.

G (Chi tiêu của chính phủ): Là tổng chi tiêu cho giáo dục, y tế, an ninh, giao thông, dịch vụ, chính sách…

I (Tổng đầu tư): Là tiêu dùng của các nhà đầu tư, bao gồm các khoản chi tiêu của doanh nghiệp về trang thiết bị, nhà xưởng…

NX (cán cân thương mại): Là “xuất khẩu ròng” của nền kinh tế. NX = X (xuất khẩu [export]) – M (nhập khẩu [import]).

2.2 Tính GDP theo phương pháp chi phí (tính theo thu nhập)

Theo phương pháp này, GDP sẽ được tính bằng cách tính tổng tiền lương, tiền lãi, lợi nhuận và tiền thuê sinh ra trong nền kinh tế nội địa. Công thức tính như sau: 

GDP = W + I + Pr + R + Ti + De

Trong đó:

W (Wage): tiền lương

I (Interest): tiền lãi

Pr (Profit): lợi nhuận

R (Rent): tiền thuê

Ti (Indirect tax): thuế gián thu (loại thuế không trực tiếp đánh vào thu nhập và tài sản của người nộp thuế mà đánh một cách gián tiếp thông qua giá cả hàng hóa và dịch vụ)

De (Depreciation): phần hao mòn (khấu hao) tài sản cố định

2.3 Tính GDP theo phương pháp sản xuất

Xét về góc độ sản xuất, tổng sản phẩm quốc nội (GDP) chính là tổng tất cả giá trị gia tăng của nền kinh tế một quốc gia trong một thời gian nhất định. Do đó, phương pháp này còn được gọi là phương pháp giá trị gia tăng. Công thức tính:

GDP = Giá trị tăng thêm + Thuế nhập khẩu
hoặc 
GDP = Giá trị sản xuất – chi phí trung gian + thuế nhập khẩu

Trong đó, giá trị tăng thêm của từng ngành kinh tế có thể là: thu nhập của người sản xuất, tiền công, bảo hiểm, thuế sản xuất, khấu hao tài sản cố định, giá trị thặng dư, các thu nhập khác…

3. Giải đáp một số thắc mắc liên quan đến GDP

3.1 GDP bình quân đầu người là gì?

GDP bình quân đầu người hay còn gọi là tổng sản phẩm quốc nội bình quân đầu người là chỉ tiêu tổng hợp phản ánh giá trị mới của hàng hóa và dịch vụ được tạo ra của toàn bộ nền kinh tế trong một khoảng thời gian nhất định (thường là một năm) tính bình quân cho một người dân; được tính bằng cách lấy tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) chia cho dân số trung bình.

3.2 GDP danh nghĩa là gì?

DP danh nghĩa trong tiếng Anh là Nominal Gross Domestic Product, viết tắt là Nominal GDP. GDP danh nghĩa là tổng sản phẩm quốc nội được tính theo giá thị trường hiện tại. Được xem là giá trị tiền tệ của tất cả các hàng hóa và dịch vụ được sản xuất trong một quốc gia. Chỉ số GDP danh nghĩa khác với chỉ số GDP thực ở chỗ GDP danh nghĩa bao gồm những thay đổi về giá do lạm phát, phản ánh tốc độ tăng giá của một nền kinh tế.

3.3 GDP thực tế là gì?

GDP thực tế là tổng sản phẩm nội địa tính theo sản lượng hàng hoá và dịch vụ cuối cùng của năm nghiên cứu còn giá cả tính theo năm gốc do đó còn gọi là GDP theo giá so sánh.

GDP thực tế = GDP tiềm năng - chỉ số lạm phát CPI (được tính trong cùng một khoảng thời gian)

GDP thực tế được đưa ra nhằm để biết được những sai lệch như sự mất giá của đồng tiền trong việc tính toán GDP danh nghĩa, qua đó có thể ước lượng chuẩn hơn số lượng thực sự của hàng hóa và dịch vụ tạo thành GDP. GDP thứ nhất đôi khi được gọi là "GDP tiền tệ" trong khi GDP thứ hai được gọi là GDP "giá cố định" hay GDP "điều chỉnh lạm phát" hoặc "GDP theo giá năm gốc" (Năm gốc được chọn theo luật định).

3.4 GDP xanh là gì?

GDP xanh – Green GDP là phần còn lại sau khi đã trừ đi một phần chi phí để phục hồi môi trường do hậu quả của quá trình tái sản xuất gây ra.

GDP xanh = GDP – tất cả chi phí phục hồi tái tạo môi trường trong chu kỳ sản xuất.

3.5 GDP Việt Nam năm 2021 là bao nhiêu?

Theo tổng cục thống kê:

Ước tính GDP năm 2021 tăng 2,58% (quý I tăng 4,72%, quý II tăng 6,73%, quý III giảm 6,02%, quý IV tăng 5,22%) do dịch Covid-19 ảnh hưởng nghiêm trọng tới mọi lĩnh vực của nền kinh tế, đặc biệt là trong quý III/2021 nhiều địa phương kinh tế trọng điểm phải thực hiện giãn cách xã hội kéo dài để phòng chống dịch bệnh.

Khu vực nông, lâm nghiệp và thủy sản tăng 2,9%, đóng góp 13,97% vào tốc độ tăng tổng giá trị tăng thêm của toàn nền kinh tế. Năng suất của phần lớn cây trồng đạt khá so với năm trước, chăn nuôi tăng trưởng ổn định, kim ngạch xuất khẩu một số nông sản năm 2021 tăng cao góp phần duy trì nhịp tăng trưởng của cả khu vực

Khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 4,05%, đóng góp 63,80%. Đây là động lực tăng trưởng của toàn nền kinh tế với tốc độ tăng 6,37%, đóng góp 1,61 điểm phần trăm vào tốc độ tăng tổng giá trị tăng thêm của toàn nền kinh tế. Ngành sản xuất và phân phối điện tăng 5,24%, đóng góp 0,19 điểm phần trăm. Ngành khai khoáng giảm 6,21%, làm giảm 0,23 điểm phần trăm do sản lượng dầu mỏ thô khai thác giảm 5,7% và khí đốt thiên nhiên dạng khí giảm 19,4%. Ngành xây dựng tăng 0,63%, đóng góp 0,05 điểm phần trăm.

Khu vực dịch vụ tăng 1,22%, đóng góp 22,23%. Ngành dịch vụ bị ảnh hưởng nặng nề bởi dịnh bệnh, tuy nhiên sang đầu năm 2022 khi dịch bệnh được kiểm soát thì ngành dịch vụ cũng đã có nhiều khởi sắc hơn.

Bảng chi tiết GDP Việt Nam năm 2021 

Theo nhận định của Tổng cục Thống kê, kinh tế - xã hội nước ta 3 tháng đầu năm 2022 diễn ra trong bối cảnh kinh tế thế giới vẫn duy trì đà hồi phục, các hoạt động sản xuất được đẩy mạnh, chuỗi cung ứng toàn cầu bắt đầu được khơi thông. 

Tuy nhiên, xung đột giữa Nga và Ukraine đã tạo ra một cuộc khủng hoảng nhân đạo lớn ảnh hưởng đến hàng triệu người và là một cú sốc ảnh hưởng nặng nề đến tăng trưởng toàn cầu.

Giá các loại hàng hóa trên thị trường thế giới tăng cao, đặc biệt là giá dầu thô, khí đốt tự nhiên và khí tự nhiên hóa lỏng tăng mạnh nhất kể từ năm 2011, tạo áp lực lớn đến lạm phát toàn cầu. Dự báo gần đây về tăng trưởng toàn cầu năm 2022 của các tổ chức quốc tế đều giảm so với các dự báo đưa ra trước đó.

3.6 GDP Nga năm 2021 là bao nhiêu? 

• GDP Nga năm 2021 dự kiến sẽ còn 1.305,48 tỷ USD nếu nền kinh tế Nga vẫn giữ nguyên nhịp độ tăng trưởng như năm vừa rồi.

• Nền kinh tế Nga tụt lùi ít nhất 30 năm do chi phí và trừng phạt từ chiến sự tại Ukraine.

• GDP bình quân đầu người (GDP/người) của Nga là 10.127 USD/người vào năm 2020.

3.7 GDP Ukraina năm 2021 là bao nhiêu?

Ukraine năm 2021 dự kiến sẽ đạt 157,14 tỷ USD nếu nền kinh tế Ukraine vẫn giữ nguyên nhịp độ tăng trưởng GDP như năm vừa rồi.

Trên đây là tất cả những khái niệm, ý nghĩa, cách tính của GDP bạn có thể tham khảo. Hi vọng những thông tin chúng tôi cung cấp là hữu ích cho bạn. Nếu có nhu cầu vay tiền nhanh không thế chấp bạn vui lòng đăng ký theo form ngay bên dưới.