Có nên đầu tư chứng khoán - 4 sai lầm thường gặp khi đầu tư chứng khoán

Chứng khoán ngày càng được nhiều người quan tâm, thị trường cũng đón nhận một lượng lớn nhà đầu tư mới. Tuy nhiên, họ rất dễ mắc phải 4 sai lầm dưới đây.

 Chứng khoán là lĩnh vực đầu tư ngày càng phổ biến tại Việt Nam. Người tham gia thị trường chứng khoán dù mới bắt đầu hay đã dày dặn kinh nghiệm đều phải có kiến ​​thức cơ bản về chứng khoán và đầu tư chứng khoán. Vậy bạn hiểu thị trường chứng khoán là gì, ưu nhược điểm khi đầu tư chứng khoán ra sao? Mời bạn xem ngay ở bài viết sau!

1. Chứng khoán là gì?

Chứng khoán là một tên gọi chung của chứng chỉ có thể chuyển đổi thành tiền tệ. Chứng khoán bao gồm cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ,... Hay đơn giản đây là loại hàng hóa đặc biệt có thể thỏa thuận và thay thế được, đại diện cho một giá trị tài chính. Chứng khoán có thể ở dạng bút toán ghi sổ, chứng chỉ hoặc dữ liệu điện tử.

Những người đang nắm giữ chứng khoán thì có thể là chủ sở hữu một phần của công ty (cổ phiếu) hoặc chủ nợ của công ty đó (trái phiếu). Chứng khoán được phát hành để huy động vốn cho các công ty, chính phủ và tất cả dữ liệu giao dịch chứng khoán được lưu giữ tại Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (Đây là trung tâm thuộc sự quản lý của nhà nước).

Chứng khoán là gì?

2. Thị trường chứng khoán là gì?

Đầu tư vào thị trường chứng khoán chủ yếu được thực hiện thông qua các công ty môi giới chứng khoán và các sàn giao dịch điện tử.Thị trường chứng khoán là nơi cổ phiếu của nhiều loại chứng khoán khác nhau được phát hành, mua, bán, trao đổi và diễn ra chủ yếu trên sàn giao dịch chứng khoán hoặc thông qua một công ty môi giới chứng khoán.

Thị trường chứng khoán được chia thành hai bộ phận, đó là: thị trường sơ cấp và thị trường thứ cấp.

• Thị trường sơ cấp: Cổ phiếu được phát hành lần đầu tiên từ các công ty cụ thể để thu hút nguồn vốn đầu tư, điều này giúp các doanh nghiệp/công ty có thể huy động một lượng vốn lớn trên thị trường chứng khoán. Đây là nơi chứng khoán được người phát hành bán cho tổ chức, cá nhân.

• Thị trường thứ cấp: Nơi diễn ra việc mua, bán, giao dịch chứng khoán.

Có thể hiểu thị trường chứng khoán là một tập hợp gồm: người mua và người bán cổ phiếu (chứng khoán), đó có thể là cổ phiếu niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán đại chúng hoặc cổ phiếu được giao dịch không công khai.

>>> Đầu tư nhanh nhận lãi suất 20%/năm, đăng ký ngay tại đây:

 

3. Khi đầu tư chứng khoán có những ưu điểm, nhược điểm thế nào?

3.1 Ưu điểm

Chứng khoán hấp dẫn bởi nhiều ưu việt

• Tuổi thọ cao

Hơn 100 năm nghiên cứu đã chứng minh rằng bất chấp mọi sự cố, việc mua cổ phiếu, tái đầu tư cổ tức hoặc nắm giữ chúng trong thời gian dài có thể tạo ra khối tài sản lớn nhất trong lịch sử. Không có loại tài sản nào khác có thể đánh bại quyền sở hữu doanh nghiệp. Khi bạn mua một cổ phiếu, bạn đang mua một phần của doanh nghiệp.

• Tạo ra thu nhập thụ động

Không giống như điều hành một doanh nghiệp nhỏ, sở hữu một doanh nghiệp thông qua cổ phiếu không yêu cầu bạn phải làm bất kỳ công việc nào (ngoài việc nghiên cứu từng công ty để xác định xem công ty đó có phải là một khoản đầu tư đúng đắn hay không). Bạn có thể hưởng lợi từ kết quả hoạt động của công ty mà không cần đi làm.

• Tăng cổ tức tiền mặt

Cổ phiếu chất lượng không chỉ làm tăng lợi nhuận hàng năm, chúng còn tăng cổ tức tiền mặt. Điều này có nghĩa là khi thu nhập của công ty tăng lên, bạn sẽ thu được lợi nhuận lớn hơn. Nếu bạn nắm giữ cổ phiếu trong thời gian dài và tái đầu tư cổ tức, sau vài thập kỷ thì khối tài sản của bạn sẽ tăng lên đáng kể.

• Khả năng tiếp cận đầu tư dễ dàng

Bạn không cần phải có nhiều vốn để bắt đầu đầu tư vào thị trường chứng khoán. Với một số quỹ tương hỗ hoặc cổ phiếu riêng lẻ, bạn có thể đầu tư chỉ với 1 triệu hoặc thậm chí ít hơn. So với bất động sản, bạn cần có nhiều tiền hơn trong khoản đầu tư ban đầu, cùng với chi phí bảo trì và các loại thuế khác.

• Tính thanh khoản cao

Cổ phiếu có tính thanh khoản cao hơn so với đầu tư bất động sản. Trong giờ hoạt động của thị trường thông thường, bạn có thể nhanh chóng mua và bán cổ phiếu của mình nhiều lần. Với bất động sản, bạn có thể đăng bán trong nhiều ngày, tuần, tháng, thậm chí nhiều năm để tìm được người mua phù hợp.

• Vay cổ phiếu dễ dàng

Vay mượn cổ phiếu dễ dàng hơn nhiều so với bất động sản. Việc vay vốn chứng khoán trở nên rất dễ dàng cho tài khoản của bạn nếu nhà môi giới của bạn đã chấp thuận cho bạn vay ký quỹ. Nếu bạn không có sẵn tiền, một khoản nợ sẽ được tạo ra so với cổ phiếu và bạn phải trả lãi khoản đó, thường là khá thấp.

3.2. Nhược điểm

Bên cạnh đó, chứng khoán vẫn còn có nhiều hạn chế

3.2.1 Đầu tư theo cảm tính

Mặc dù chứng khoán đã được chứng minh một cách thuyết phục là giúp tạo ra của cải trong một thời gian dài, nhưng nhiều nhà đầu tư lại quá cảm tính hoặc không có kỷ luật để hoàn toàn hưởng lợi từ các khoản đầu tư của bản thân. Cuối cùng, họ mất tiền vì yếu tố tâm lý. Trong cuộc khủng hoảng tín dụng năm 2007-2009, các nhà cố vấn tài chính nổi tiếng đã khuyên mọi người nên bán cổ phiếu sau khi thị trường giảm 50%, tại thời điểm mà đúng ra họ nên mua vào.

3.2.2 Biến động ngắn hạn

Giá cổ phiếu có thể biến động tột cùng trong ngắn hạn. Nếu bạn biết lý do tại sao bạn sở hữu cổ phiếu của một công ty cụ thể, điều này chắc chắn sẽ không làm phiền bạn chút nào. Nếu bạn nghĩ rằng cổ phiếu quá rẻ, bạn có thể sử dụng cơ hội để mua thêm và nếu bạn nghĩ rằng cổ phiếu quá đắt, bạn có thể bán nó. 

Nếu bạn nắm giữ các cổ phiếu có giá trị cao trong một thời gian dài, các mức cao và thấp này thường triệt tiêu qua lại. Tuy nhiên, nếu bạn đang muốn kiếm tiền nhanh chóng, những biến động về giá trị của cổ phiếu có thể ảnh hưởng đến bạn.

3.3.3 Sự trì trệ

Nếu bạn đầu tư vào những công ty không có nhiều cơ hội phát triển, cổ phiếu của bạn có thể dậm chân tại chỗ trong thị trường đi ngang ở một khoảng thời gian nhất định.

4. Đầu tư vào thị trường chứng khoán có nên hay không?

Đầu tư chứng khoán để kiếm lời không còn là điều xa lạ hay mới mẻ, nhất là trong thời đại công nghệ tiên tiến như hiện nay.

Đầu tư chứng khoán cần phải có thời gian tìm hiểu, quan sát thị trường, đặc biệt là phải có những kiến thức cơ bản về chứng khoán và thị trường chứng khoán. Trên thực tế, không phải khoản đầu tư nào cũng sinh lời.

Thực tế, đầu tư vào chứng khoán không cần nhiều vốn như bất động sản. Nhiều người vẫn chọn chứng khoán là kênh đầu tư của mình bởi vốn đầu tư thấp, tính toán lợi nhuận rõ ràng, mua - bán đơn giản, không tốn quá nhiều thời gian tìm hiểu và đặc biệt là tính thanh khoản cao,...

Nhiều chuyên gia tài chính giàu kinh nghiệm cũng xem chứng khoán là kênh đầu tư hiệu quả. Ngoài ra, tại Việt Nam việc quản lý sàn giao dịch chứng khoán rất chặt chẽ và minh bạch, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư.

Ngoài ra, các sở giao dịch chứng khoán của Việt Nam luôn được quản lý chặt chẽ, minh bạch bởi nhiều cơ quan chức năng và các thành viên thị trường. Vì vậy, giữa rất nhiều kênh đầu tư hiện nay thì đầu tư vào chứng khoán luôn là một kênh tốt và hiệu quả.

Chứng khoán được xem là kênh đầu tư tốt và hiệu quả

Tuy nhiên, khi quyết định tham gia thị trường chứng khoán, bạn cần lưu ý những lưu ý sau:

• Phải học hỏi, trau dồi kiến ​​thức chuyên sâu về chứng khoán, thường xuyên đọc các báo cáo tài chính, phân tích tình hình kinh tế vi mô, vĩ mô,...

• Xác định các loại hình đầu tư chứng khoán mà bạn đang hướng đến.

Nếu bạn chỉ muốn thu nhập an toàn hơn, bạn có thể chọn chứng chỉ quỹ hoặc trái phiếu. Nếu bạn là người thích rủi ro, mạo hiểm và mong muốn kiếm được nhiều tiền lãi hơn, bạn có thể cân nhắc đầu tư vào cổ phiếu.

• Xác định rõ ràng số tiền đầu tư và biết cách phân bổ chính xác

Nếu chưa đủ kinh nghiệm hoặc chưa đủ tự tin, bạn nên nhờ đến sự hỗ trợ của một nhà môi giới chứng khoán giỏi và uy tín.

• Bắt kịp xu hướng và liên tục cập nhật thông tin thị trường trong quá trình giao dịch

​>>> Xem thêm: Có nên đầu tư tiền điện tử? - TẤT TẦN TẬT về đầu tư coin

5. So sánh sự giống nhau, khác nhau giữa gửi tiết kiệm và đầu tư chứng khoán

Nếu nói về việc lời nhiều, thì chắc hẳn chứng khoán sẽ sinh lời hơn nếu bạn đang “thuận buồm xuôi gió” và đương nhiên cũng có rủi ro hơn. Khi đầu tư vào chứng khoán, bạn buộc phải dành nhiều thời gian để thường xuyên theo dõi và tìm hiểu sự biến động của thị trường. 

Trong khi đó, gửi tiết kiệm ngân hàng sẽ cung cấp cho bạn tiền lãi ổn định hàng tháng. Sự an toàn của gửi tiết kiệm dài hạn đôi khi có thể tốt hơn các khoản đầu tư chứng khoán.

Như đã nói ở trên, mỗi hình thức đầu tư đều có những ưu nhược điểm riêng. Do đó, trước khi lựa chọn bất kỳ hình thức nào, bạn phải cân nhắc kỹ nhu cầu của mình.

6. So sánh đầu tư chứng khoán và đầu tư Tima

Tima là đơn vị tiên phong trong lĩnh vực đầu tư cho vay ngang hàng - P2P Lending tại Việt Nam. 

Trong đó cho vay ngang hàng (P2P) là hình thức cho vay tín chấp, được thực hiện thông qua nền tảng trực tuyến (tổ chức P2P) và thông qua trang web, không cần thế chấp tài sản. Hình thức đầu tư này thường có quy mô nhỏ và ngắn hạn, chủ yếu cho mục đích tiêu dùng và đầu tư nhỏ.

Tima là địa chỉ phát triển và đi đầu trong lĩnh vực này. Cho đến nay, hệ thống đã được hoàn thiện hơn về kết nối, đánh giá và phân loại khách hàng.

Khi so sánh đầu tư chứng khoán và đầu tư Tima ta nhận thấy rõ sự khác biệt sau: 

7. Thị trường chứng khoán có những chức năng nào?

Thị trường chứng khoán có 3 chức năng chính

• Huy động các nguồn vốn đầu tư cho nền kinh tế

Khi một nhà đầu tư mua chứng khoán do các công ty phát hành. Khi đó, số tiền nhàn rỗi của họ được đưa vào hoạt động sản xuất kinh doanh. Từ đó giúp mở rộng sản xuất. Đồng thời, thị trường chứng khoán có tác động quan trọng đến sự phát triển của nền kinh tế quốc dân hiện nay. 

Thông qua đặc điểm của thị trường chứng khoán, chính phủ và chính quyền địa phương cũng huy động được nguồn vốn cho mục đích sử dụng. Đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng kinh tế, phục vụ nhu cầu chung của xã hội.

• Cung cấp môi trường đầu tư cho mọi người

Thị trường chứng khoán tạo ra một môi trường đầu tư lành mạnh với nhiều sự lựa chọn phong phú. Các loại chứng khoán trên thị trường rất khác nhau về tính chất, thời hạn, mức độ rủi ro và cho phép nhà đầu tư lựa chọn hàng hóa phù hợp theo khả năng, mục tiêu, sở thích của mình. Do đó, thị trường chứng khoán đóng góp đáng kể vào việc tăng mức tiết kiệm quốc gia.

• Chi tiết về tính thanh khoản cho hình thức đầu tư chứng khoán

Nhờ có thị trường, các nhà đầu tư có thể chuyển đổi cổ phiếu mà họ đang sở hữu thành tiền mặt hoặc các cổ phiếu khác khi họ muốn. Tính thanh khoản là một trong những đặc điểm khiến chứng khoán trở nên hấp dẫn đối với các nhà đầu tư.

Được biết, đây là các yếu tố cho thấy tính linh hoạt và an toàn của các quỹ đầu tư. Thị trường chứng khoán càng năng động, hiệu quả thì càng có thể nâng cao tính thanh khoản của chứng khoán giao dịch trên thị trường.

8. Một số thuật ngữ được sử dụng phổ biến trong thị trường chứng khoán

Thuật ngữ giao dịch trong chứng khoán

8.1 Thuật ngữ về cổ phiếu trong chứng khoán 

• Cổ phiếu (Stock): Giấy chứng nhận về số tiền nhà đầu tư đã đóng góp vào công ty phát hành cổ phiếu. Hiện các giao dịch liên quan đến mua bán cổ phiếu đều được thực hiện trực tuyến.

• Chứng khoán (Security): Các loại giấy tờ có giá trị, có thể mua bán trên thị trường chứng khoán. Tại thời điểm này, chứng khoán được coi là hàng hóa trên thị trường đó.

• Chứng khoán phái sinh (Derivatives): Là các công cụ được phát hành trên cơ sở những công cụ hiện có như cổ phiếu, trái phiếu nhằm phân tán rủi ro, bảo vệ lợi nhuận và tạo ra lợi nhuận,...

• Cổ phần (Share): Giấy chứng nhận hợp lệ về quyền sở hữu 01 phần đơn vị nhỏ nhất của doanh nghiệp.

• Cổ phiếu lưu hành trên thị trường (Outstanding Shares): số cổ phần mà nhà đầu tư đang nắm giữ (bao gồm cả cổ phiếu giới hạn do nhân viên hay cá nhân khác có trong nội bộ doanh nghiệp sở hữu).

• Cổ phiếu phổ thông (Common stock): Là loại chứng khoán đại diện cho phần sở hữu của các cổ đông trong một công ty hay tập đoàn. Cổ đông được chia lợi nhuận từ kết quả hoạt động kinh doanh thông qua cổ tức, giá trị tài sản của công ty tăng theo giá thị trường.

8.2 Thuật ngữ của thị trường chứng khoán

• F0 chứng khoán: Dành để chỉ những người mới, chưa có kinh nghiệm và lần đầu tham gia thị trường chứng khoán. Thuật ngữ này đã có từ năm 2020.

• Thị trường bò - Bull Market - Thị trường giá lên: Thuật ngữ đầu tư chứng khoán đề cập đến xu hướng đi lên kéo dài trên thị trường.

• Thị trường gấu - Bear Market - Thị trường giá xuống: Đây là thuật ngữ chỉ xu hướng đi xuống của thị trường chứng khoán. Thuật ngữ này cho thấy các loại chứng khoán bị rớt giá liên tục trong một thời gian dài.

• Sàn/Sở giao dịch - Stock Exchange: Là nơi người mua và người bán gặp gỡ, trao đổi các sản phẩm, hàng hóa,... Cùng với đó chính là chứng khoán, cổ phiếu, trái phiếu,… theo quy định của pháp luật.

Tại Việt Nam có hai sàn giao dịch chứng khoán lớn và uy tín nhất, đó là: Sở giao dịch chứng khoán TP.HCM (HOSE) và một sở giao dịch khác là Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX).

• Môi giới - Broker: Là người hoặc đơn vị trung gian giữa người mua và người bán.

• Tính thanh khoản - Liquidity: Dùng để chỉ mức độ mà một tài sản có thể được mua hoặc bán trên thị trường mà không làm ảnh hưởng đến giá trị thị trường của tài sản đó. Chứng khoán có tính thanh khoản cao, nó chỉ đứng sau tiền mặt.

• Chỉ số chứng khoán - Index: Đây là các chỉ số phản ánh sự biến động của giá thị trường và được phân nhóm theo quốc gia, ngành,...

• Khối lượng giao dịch - Volume: Là số lượng cổ phiếu được giao dịch trên thị trường chứng khoán trong một khoảng thời gian nhất định, thường là trong một ngày.

• Ngành - Industry: Chỉ nhóm cổ phiếu có cùng ngành nghề kinh doanh.

• Mã cổ phiếu - Stock Symbol: Các ký tự được sắp xếp và liệt lê trên sàn giao dịch để chỉ cổ phiếu của một công ty.

• Vốn hóa thị trường - Market Capitalization: Tổng vốn hóa thị trường của doanh nghiệp.

Ngoài ra còn có các thuật ngữ cũng thường được sử dụng trên thị trường chứng khoán, chẳng hạn như:

• Exchange traded funds (ETF): Quỹ hoán đổi danh mục

• Go up/rise: Tăng

• Go down/fall/depreciate: Giảm

• Rise suddenly/jump/skyrocket: Đây là thuật ngữ chỉ sự tăng vọt

• Take a nose dive/drop sharply: Đây là thuật ngữ chỉ sự giảm đột ngột

• Limit up: Giá trần.

• Limit down: Đây là thuật ngữ chỉ giá sàn của cổ phiếu

• Capital reduction: Giảm vốn

• Opening price: Giá mở cửa/giá cổ phiếu đầu ngày

• Closing price: Giá đóng cửa/giá cổ phiếu cuối ngày

9. Bốn sai lầm thường gặp khi đầu tư chứng khoán

• Sai lầm 1: Chỉ đầu tư dựa trên tin đồn và không nghiên cứu xem doanh nghiệp bạn đầu tư hoạt động như thế nào. 

Câu chuyện thực tế: “Cổ phiếu đầu tiên tôi mua theo lời khuyên của người hàng xóm là cổ phiếu VCR (Công ty Cổ phần Đầu tư và Phát triển Du lịch Vinaconex) vì tôi nghe nói sắp khởi công một dự án lớn, tôi đã mua và mất hơn 2 triệu đồng vì cổ phiếu đã rớt giá mạnh ngay sau khi tôi mua nó. Tuy nhiên, anh ấy nói với tôi rằng “không sao, anh còn mất một nửa chiếc Fortuner mà, em mất như vậy đã là gì, đừng lo lắng, lần sau nhất định sẽ có lãi”.

Những lần sau, nếu ai bảo tôi mua mã nào, tôi cũng hỏi han trước khi quyết định đặt lệnh mua mã đó, nhưng hầu hết là thua lỗ. Ngoài ra, tôi đã đặt quá nhiều niềm tin vào những lời khuyên, tin đồn ở room riêng của người môi giới ở các công ty chứng khoán.

• Sai lầm 2: Đầu tư theo kiểu “hiểu biết nửa vời”

Câu chuyện thực tế: “Đã từng học ở trường về các kiến thức kinh tế, phân tích kinh tế, thấy mình cũng có chút kiến ​​thức về phân tích vĩ mô và phân tích ngành nên tôi cũng tự “ảo tưởng sức mạnh về bản thân”. Khi giá điện tăng, mọi người khuyên nên mua cổ phiếu ngành điện như VNE, VSH,... Tôi cũng mua theo vì nghĩ giá điện sẽ tăng và tất nhiên các công ty ngành điện sẽ có lợi. 

Sau này tìm hiểu mới biết, giá điện tăng ở đây là giá điện EVN bán cho người dân, còn giá mua điện của các doanh nghiệp đã được EVN ấn định từ trước, nên khi giá điện tăng thì các doanh nghiệp trong ngành điện sẽ tăng lên, không những không được lợi mà còn phát sinh chi phí đầu vào cao hơn.

Khi nghe NHNN nới biên độ tỷ giá, tôi nghĩ các DN xuất khẩu có lợi nên đi mua cổ phiếu các DN có hoạt động xuất khẩu, tôi quên mất một điều, đầu vào sản xuất của các DN này phải nhập khẩu từ nước ngoài. Do đó, việc tỷ giá tăng cũng không có nhiều ý nghĩa.”

• Sai lầm 3: Đầu tư nhưng không biết cắt lỗ và lãi

Câu chuyện thực tế: “Cổ phiếu đầu tiên tôi mua và sau đó tăng giá là cổ phiếu ASM của Công ty Cổ phần Sao Mai An Giang. Sau khi giá tăng lên mức kha khá, tôi mừng lắm và lại càng tin lời chị hàng xóm nói “cổ phiếu này lãi 50% hãy bán”. Nhưng giá cổ phiếu tiếp tục giảm sau khi có tin tức lợi nhuận vượt kế hoạch trong kỳ. Tôi cũng đã chốt lãi, nhưng không được như trong giai đoạn trước đó.”

• Sai lầm 4: Không nhìn nhận sự ảnh hưởng của các thị trường khác, đặc biệt là lãi suất đối với thị trường chứng khoán.

Câu chuyện thực tế: “Vào thời điểm đó, gửi tiết kiệm và mua vàng là kênh đầu tư hấp dẫn hơn so với đầu tư vào thị trường chứng khoán. Lãi suất huy động cao tới 18-19%/năm và giá vàng liên tục tăng. Khi các kênh đầu tư khác hấp dẫn như vậy, chứng khoán chắc chắn không phải là lĩnh vực ưu tiên đầu tư. Giờ làm ngân hàng, tôi mới hiểu sâu hơn về lãi suất huy động và cho vay, thấy lãi suất cho vay trên 20% thì doanh nghiệp rất khó làm ăn.

10. Những lưu ý khi tham gia vào thị trường chứng khoán

• Trước khi muốn đầu tư vào chứng khoán, việc đầu tiên là bạn phải trau dồi thật kỹ kiến ​​thức, thường xuyên đọc các báo cáo tài chính, cách phân tích tình hình kinh tế vi mô và vĩ mô,…

• Khi đã có vốn tri thức, bạn cần xác định các loại chứng khoán bạn muốn đầu tư. Nếu bạn cẩn trọng hơn và muốn có lợi nhuận chắc chắn hơn thì chứng chỉ quỹ hoặc trái phiếu sẽ là lựa chọn hàng đầu. Ngược lại, những người thích rủi ro nhưng có thể kiếm được lãi nhiều hơn có thể chọn cổ phiếu

• Xác định rõ ràng số tiền có thể đầu tư và phân bổ một cách hợp lý nhất.

• Đối với những người chưa đủ tự tin thì nên chọn cho mình một nhà môi giới chứng khoán giỏi và uy tín.

Trong quá trình giao dịch cần bắt kịp xu hướng, cập nhật liên tục tin tức thị trường để phân tích và lựa chọn một cách chính xác. Sẵn sàng cắt lỗ khi cần thiết để đảm bảo nguồn vốn, tránh xa các giao dịch trong trạng thái hoang mang